Hański Wacław (1782–1841), marszałek szlachty wołyńskiej, pierwszy mąż Eweliny z Rzewuskich, potem żony Balzaka. Syn Jana, chorążego kijowskiego, i Zofii ze Skorupków, był dziedzicem Hornostajpola, Pulin i Wierzchowni (50 km od Berdyczowa), fortuny nieledwie magnackiej. Wychowanie odebrał staranne, młodość spędził w Wiedniu. Interesował się literaturą, miał nawet ambicje mecenasa, a i sam piórem władał biegle. W r. 1801 był deputatem kijowskiej szlacheckiej komisji, a w r. 1808 został marszałkiem powiatowym radomskim. W r. 1811 obrano go marszałkiem szlachty wołyńskiej i godność tę piastował do r. 1814. Następnie dozorował szkołę pow. żytomierskiego. H. był nie tylko posiadaczem znacznych dóbr, ale i – po śmierci matki (od 1810) – zapobiegliwym ich administratorem. Rezydencję z Pulin przeniósł do Wierzchowni (w środku włości 18 000 ha), gdzie wybudował pałac, założył angielski ogród i gromadził zbiory; w pulińskim kluczu ufundował wieś Wacławpol, którą osiedlił starowiercami. W pamięci poddanych pozostał jako człowiek surowy. Ożenił się w r. 1819; 7 II spisał z rodzicami narzeczonej – Adamem Rzewuskim, kasztelanem witebskim, i Justyną z Rdułtowskich – kontrakt ślubny, a 13 V t. r. – już z żoną – kontrakt dożywocia; obydwa bardzo korzystne dla młodszej o lat bez mała 20 małżonki, Ewy vel Eweliny. W okresie 1820/1 był członkiem honorowym loży Orzeł Biały na wschód Petersburga; był też jakoby przełożonym loży masońskiej w Żytomierzu. Przypuszczenia Korwin-Piotrowskiej o przynależności H-ego do patriotycznego tajnego związku Templariuszów byłyby sprzeczne z relacją anonimowego biografa Padurry: ten niedwuznacznie wskazuje na H-ego jako na delatora pod koniec 1830 r.
W drugiej poł. 1833 r., po dłuższych przygotowaniach, H. wraz z całą rodziną i licznym dworem wybrał się w podróż zagraniczną do Niemiec, Szwajcarii, Włoch, Austrii; Paryża odwiedzić car H-emu nie zezwolił. Na Ukrainę wrócono mniej więcej po dwu latach. Zadzierzgnięte w Neuchâtel stosunki osobiste z Balzakiem ułożyły się dobrze. Później, już z Polski, H. korespondował serdecznie z powieściopisarzem o jego książkach: cenił szczególnie „Lekarza wiejskiego”; mieli także wspólny temat pozaliteracki: wymieniali wiadomości i poglądy dotyczące spraw agrarnych. H. zmarł w listopadzie 1841 r. Córka jego Anna, poślubiona Jerzemu Mniszchowi, zmarła bezpotomnie.
Portret, akwarela Kriehubera z r. 1835, w zbiorach pryw., reprod.: Piotrowska S. de Korwin, j. n., po s. 68; – Boniecki; Radzimiński Z. Luba, Marszałkowie wołyńskiej ziemi przed unią lubelską i miana ich spadkobiercy, marszałkowie szlachty wołyńskiej w porozbiorowej dobie, „Kwart. Hist.” R. 29: 1915 s. 74, 103; Słow. Geogr. (Puliny); – Jezierska W., Z życia dworów i zamków na Kresach 1828–44, Z autogr. fr. przetłum. i wyd. L. Białkowski, P. 1924 s. 74; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich, s. 99 (210) nr 1099 (Wieczysław H.); Piotrowska S. de Korwin, Balzac et le monde slave, Paris 1933 s., prócz wym. w indeksie, 72–3, 262; *** *****, Prawdziwy życiorys Tomasza Padurry, P. 1875 s. 48–9 (dzięki informacji J. W. Gomulickiego); – Bobrowski T., Pamiętniki, Lw. 1900 I 101 (przypis); – Dwa listy H-ego do H. Rzewuskiego, Ogł. z autogr. A. Biernacki, „Twórczość” 1961 nr 2 (za marzec); Konopacki S., Pamiętniki, W. 1899 s. 112.
Andrzej Biernacki